W Formule 1 pit-stopy są istotną częścią wyścigu. To właśnie wtedy kierowcy zjeżdżają do pit lane, aby założyć nowe opony, dokonać korekt lub napraw. Ale nie chodzi tylko o wymianę opon - pit-stopy są starannie zaplanowanym i strategicznym elementem, który może zadecydować o zwycięstwie w wyścigu. Omówmy to w prosty sposób.

Dlaczego bolidy F1 zatrzymują się w pit stopie?

Głównym powodem, dla którego kierowcy zatrzymują się w pit stopie, jest zmiana opon. Bolidy F1 używają różnych rodzajów opon w zależności od pogody i warunków panujących na torze. Na przykład, miękkie opony zapewniają większą przyczepność i szybsze czasy okrążeń, podczas gdy twarde opony wytrzymują dłużej, ale nie zapewniają tak dużej prędkości. Istnieją również opony pośrednie i mokre na deszczowe warunki pogodowe.

Jedną z ważnych zasad w F1 jest to, że kierowcy muszą używać dwóch różnych rodzajów opon podczas wyścigu, jeśli warunki są suche (jeśli pada deszcz, zasada ta nie ma zastosowania). Zapewnia to sprawiedliwość, ponieważ różne opony mają różne poziomy wydajności. Zmuszając kierowców do zmiany opon, zapewnia to większą konkurencyjność i bezpieczeństwo.

Jak to działa?

Kiedy stratedzy zdecydują, że nadszedł czas, aby kierowca zjechał do boksu, menedżer zespołu wezwie załogę do pit stopu - zazwyczaj około 23 osób - aby się przygotowała.

Każdy członek załogi ma określone zadanie. Niektórzy są odpowiedzialni za zakładanie i zdejmowanie kół, podczas gdy inni obsługują pistolety lub przedni podnośnik. W czasie potrzebnym na zmianę opon można dokonać regulacji przedniego skrzydła, wyczyścić tylne skrzydło i daszek, a czasem także wyczyścić boczne słupki.

Dla kierowcy głównym zadaniem jest trafienie w swój cel podczas wjazdu do pit boxu. Zapewnia to, że załoga nie musi dostosowywać swojej pozycji, co może kosztować cenne sekundy. Pomaga to również zapobiegać wypadkom, zwłaszcza z udziałem przedniego podnośnika, który mógłby przyjąć na siebie cały ciężar, gdyby kierowca przekroczył swoją pozycję.

Z wnętrza kokpitu kierowca ledwo widzi cokolwiek poza kilkoma postaciami w hełmach, rojącymi się wokół samochodu jak rój os. Samochód jest podnoszony na podnośniku i opuszczany z silnym uderzeniem, a kierowca zdecydowanie czuje to w plecach.

Podczas zatrzymywania kierowcy muszą mocno trzymać kierownicę i mocno naciskać pedał hamulca, aby umożliwić płynną zmianę opon. Czekają na zielone światło, które sygnalizuje, że można bezpiecznie jechać, a następnie wciskają pedał gazu i wracają na tor.

Strategia pit stopu: Overcut vs. Undercut

Postoje w pit stopie to nie tylko zmiana opon, ale także element strategiczny, który może zadecydować o losach wyścigu. Zespoły starannie planują czas pit stopów, mając nadzieję na uzyskanie przewagi nad rywalizującymi kierowcami.

Dwie główne strategie to:

• Undercut: Dzieje się tak, gdy kierowca wjeżdża do boksu wcześniej niż inni, mając nadzieję na zdobycie pozycji poprzez wyjechanie na świeżych oponach i wyprzedzenie kierowców, którzy nadal jeżdżą na zużytych oponach.
• Overcut: Strategia ta polega na dłuższym pozostaniu na torze przed zjazdem do boksu w nadziei, że do czasu zatrzymania się kierowcy rywale będą mieli zużyte opony, co da kierowcy przewagę po powrocie na tor.

Kluczem do obu strategii jest wyczucie czasu – a wiedza, kiedy podjąć decyzję o zjeździe do boksu, może mieć ogromne znaczenie. Czasami zespoły czekają i zostawiają swoich kierowców na torze dłużej, mając nadzieję na uruchomienie samochodu bezpieczeństwa, co spowalnia siatkę, a tym samym pozwala kierowcom tracić mniej czasu w boksach.

Szybki przegląd historyczny

Pit stopy w Formule 1 bardzo się zmieniły od samego początku. W latach 50. i 60. pit stopy były powolne i proste. Zespoły zmieniały tylko opony i mogło to zająć kilka minut. Podczas wyścigów nie było tankowania, więc postój nie był tak krytyczny dla wyniku wyścigu.

W miarę rozwoju tego sportu rozwijały się również pit stopy. W latach 70. i 80. zespoły zaczęły koncentrować się na przyspieszeniu pit stopów. Używały lepszych narzędzi, takich jak lżejsze podnośniki i mocniejsze pistolety do kół, aby szybciej zmieniać opony. Pit stopy wciąż były nieco powolne, ale zespoły zaczęły zdawać sobie sprawę z ich znaczenia.

W latach 90. pit stopy stały się znacznie szybsze. Zespoły zaczęły używać bardziej specjalistycznego sprzętu i opracowały lepsze strategie postojów. Pod koniec lat 90. zmiana wszystkich czterech opon mogła zająć mniej niż 10 sekund.

Nawet 20 lat później, konkretnie w 2009 roku, czas spędzony w pit lane był znacznie krótszy, ponieważ Red Bull wykonał ogromny skok, osiągając 2,3-sekundowy pit stop, który ustanowił nowy standard dla tego sportu.

Największa zmiana nastąpiła w 2010 roku, kiedy tankowanie podczas wyścigów zostało zakazane ze względu na niebezpieczeństwo. Oznaczało to, że pit stopy koncentrowały się wyłącznie na zmianie opon i wprowadzaniu drobnych korekt. Bez tankowania zespoły musiały robić postoje jeszcze szybciej, dążąc do szybkiej zmiany opon, aby uzyskać przewagę w wyścigu.

W 2023 roku McLaren ustanowił nowy punkt odniesienia dla wydajności pit stopów, osiągając najszybszy w historii F1 pit stop w zaledwie 1,8 sekundy podczas Grand Prix Kataru, bijąc poprzedni rekord Red Bulla wynoszący 1,82 sekundy z Grand Prix Chin 2019. Ten rekord pokazuje, jak bardzo zespoły udoskonaliły swoje procedury pit stopów.

W perspektywie 2024 r. nikt nie był w stanie pobić zeszłorocznego rekordu McLarena, ale Red Bull zbliżył się do niego w Chinach, zatrzymując się na 1,9 sekundy. Zespół z Woking wyrównał ten czas podczas Grand Prix Meksyku, ale nikt nie zszedł poniżej tej granicy.

Kilka niezapomnianych chwil z pit lane

• Nelson Piquet, Kanada 1980: Nelson Piquet popełnił niezapomniany błąd podczas Grand Prix Kanady 1980. Podczas pit stopu jego zespół popełnił błąd, nie zabezpieczając prawidłowo opony. Kiedy Piquet przyspieszył, by wyjechać z boksu, luźna opona stoczyła się z bolidu, powodując czerwoną flagę i zmuszając Brazylijczyka do wycofania się z wyścigu. Błąd ten stał się humorystyczną, ale kosztowną porażką pit stopu.
• Jos Verstappen, Hockenheim 1994: Jeden z najbardziej niezapomnianych momentów w historii pit stopów F1 miał miejsce podczas Grand Prix Hockenheim 1994. Jos Verstappen & rsquo; zatrzymał się strasznie źle, gdy paliwo zostało przypadkowo rozpylone na jego samochód, powodując jego zapalenie. Na szczęście udało mu się uciec z niewielkimi poparzeniami. Incydent ten doprowadził do wprowadzenia nowej zasady bezpieczeństwa: kierowcy muszą teraz mieć zamknięte maski, gdy wjeżdżają do pit lane.
• Christijan Albers, Francja 2007:  W dziwacznym momencie podczas Grand Prix Francji, Christijan Albers odjechał z wężem paliwowym wciąż przymocowanym do jego samochodu. Widok węża ciągnącego się za bolidem, gdy odjeżdżał, stworzył niezapomniany materiał filmowy, podkreślający chaos, który czasami może się wydarzyć w gorączce pit stopu.
• Lewis Hamilton, Kanada 2008: Podczas Grand Prix Kanady 2008, Lewis Hamilton popełnił krytyczny błąd po opuszczeniu pit lane. Nie zauważył, że światła na końcu pit lane są nadal czerwone, co doprowadziło do kolizji z Kimim Räikkönenem. Obaj kierowcy zostali zmuszeni do wycofania się z wyścigu, co oznaczało kosztowny błąd w karierze Hamiltona.
• Kimi Raikkonen, Bahrajn 2018: Podczas pit stopu podczas Grand Prix Bahrajnu 2018 Kimi Raikkonen przypadkowo przejechał jednego ze swoich mechaników, łamiąc mu nogę. Do incydentu doszło, ponieważ światła Raikkonena zmieniły się na zielone, podczas gdy mechanik wciąż kończył zmianę opon. Ten błąd podkreślił ryzyko związane z pit stopami, gdzie czas i komunikacja są najważniejsze.
• Valtteri Bottas, Monako 2021: Podczas Grand Prix Monako 2021 Valtteri Bottas doświadczył jednego z najbardziej frustrujących pit stopów w historii F1. Nie udało mu się idealnie ustawić samochodu, co spowodowało, że pistolet do kół nie trafił w nakrętkę opony. Doprowadziło to do zablokowania się opony, a jej usunięcie zajęło zespołowi aż 43 godziny, ustanawiając rekord najdłuższego pit stopu w historii.